Phân kỳ và hội tụ trong giao dịch: cách sử dụng phân kỳ và hội tụ trong quyền chọn nhị phân (2025)

Trong bài viết trước, chúng ta đã làm quen với các bộ dao động (oscillator) – chỉ báo phân tích kỹ thuật có khả năng “dự đoán” bước di chuyển tiếp theo của giá. Hôm nay, chúng ta sẽ nói về một đặc tính quan trọng của các chỉ báo này – xác định phân kỳ và hội tụ trong giao dịch.

Phân kỳ trong giao dịch là sự mâu thuẫn giữa dữ liệu trên biểu đồ giá và dữ liệu của chỉ báo. Hội tụ trong giao dịch là sự hội tụ của dữ liệu trên biểu đồ với dữ liệu của chỉ báo. Có thể ban đầu vẫn chưa rõ ràng, đúng không? Bài viết này nhằm giúp bạn hiểu rõ hơn về chủ đề đó.

Phân kỳ trong giao dịch: ví dụ và mô tả

Phân kỳ, trong giao dịch, là sự mâu thuẫn giữa biểu đồ giá và biểu đồ của chỉ báo. Trên thực tế, nó diễn ra như sau:

• Có một xu hướng tăng trên biểu đồ giá, và giá liên tục tạo đỉnh mới
• Trên biểu đồ của chỉ báo, thay vì sao chép chuyển động của giá, mỗi đỉnh mới lại thấp hơn đỉnh trước

Phân kỳ được xác định rất dễ dàng bằng các chỉ báo như:

• MACD
• RSI
• Stochastic

Quy tắc để tìm phân kỳ rất đơn giản – khi giá tạo đỉnh mới trên biểu đồ, bạn cần quan sát một trong các chỉ báo nêu trên. Nếu các chỉ báo sao chép chuyển động giá, thì xu hướng vẫn ổn và có thể tiếp tục. Nếu chỉ báo lại đi ngược với những gì xảy ra trên biểu đồ, đó chính là phân kỳ.

Ví dụ, phân kỳ trông như thế này khi được xác định bởi bộ dao động MACD:

Nếu chúng ta xem xét phân kỳ bằng chỉ báo Stochastic, nó sẽ hiển thị như sau:

Sử dụng bộ dao động RSI, bạn cũng có thể xác định phân kỳ:

Trong hầu hết trường hợp, phân kỳ dự báo sự chậm lại, điều chỉnh hoặc đảo chiều xu hướng. Bất kể, hiện tượng này cho thấy xu hướng tăng đã suy yếu khá nhiều, như các chỉ báo ngầm báo hiệu. Có thể tận dụng phân kỳ để giao dịch kiếm lời, nhưng dĩ nhiên, giống như các phương pháp khác, không có cách nào đảm bảo 100% lợi nhuận.

Quy tắc giao dịch với phân kỳ – cách kiếm lợi nhuận từ phân kỳ

Phân kỳ xuất hiện trong xu hướng tăng và đưa ra tín hiệu về khả năng đảo chiều, điều chỉnh hoặc tạm dừng xu hướng – nghĩa là có thể sẽ có chuyển động đi ngược lại xu hướng hiện tại (đi xuống). Sau khi xác định được phân kỳ, hãy tìm điểm vào lệnh bán.

Phân kỳ được xem là xác định khi có ít nhất hai đỉnh trên biểu đồ (đỉnh sau cao hơn đỉnh trước), và trên chỉ báo, mỗi đỉnh mới lại thấp hơn đỉnh trước – có sự phân kỳ. Trong tình huống này, bạn có thể mở lệnh bán sau khi xác nhận phân kỳ khoảng hai cây nến.

Điều quan trọng là hai cây nến này phải di chuyển xuống – để tạo thành một đỉnh rõ ràng trên biểu đồ giá, sau đó bạn mới có thể tìm tín hiệu bán. Đồng thời, chỉ báo cũng phải thể hiện đỉnh sau khi xu hướng giảm bắt đầu. Trên MACD (đặc biệt nếu bạn sử dụng histogram có màu sắc), dấu hiệu này rất dễ quan sát (histogram tăng được biểu thị bằng một màu, giảm bằng màu khác).

Nếu giá bắt đầu giảm trên biểu đồ, nhưng chỉ báo chưa phản ứng gì, hãy chờ chỉ báo chuyển sang trạng thái giảm, sau đó đếm hai cây nến, rồi mới vào lệnh bán:

Bạn nên vào lệnh bán trong 3–5 cây nến. Thường khoảng thời gian này đủ để giao dịch kết thúc trong lợi nhuận. Nếu mô tả theo dạng thuật toán giao dịch với phân kỳ, chúng ta sẽ có:

1. Đỉnh cục bộ đầu tiên trên biểu đồ giá và trong cửa sổ chỉ báo trùng nhau (chưa đáng quan tâm nhiều)
2. Đỉnh cục bộ thứ hai trên biểu đồ giá cao hơn đỉnh trước đó, nhưng trên chỉ báo thì đỉnh sau lại thấp hơn đỉnh trước – xuất hiện phân kỳ
3. Chờ đợi đỉnh thứ hai hình thành trên chỉ báo (có thể không trùng hoàn toàn với đỉnh trên biểu đồ, hãy quan sát chỉ báo!)
4. Khi chỉ báo đã hình thành đỉnh và bắt đầu giảm (histogram hoặc đường chỉ báo đi xuống), chờ thêm hai cây nến rồi mới vào lệnh bán với thời hạn 3–5 nến

Để củng cố thêm, chúng ta hãy xem một giao dịch khác:

Trong ví dụ này, đỉnh thứ hai trên biểu đồ giá và đỉnh thứ hai trong cửa sổ chỉ báo trùng nhau, vì thế ta đếm hai cây nến đầy đủ và vào lệnh ở đầu cây nến thứ ba. Rất đơn giản.

Hội tụ trong giao dịch: ví dụ và mô tả

Hội tụ, trong giao dịch, là sự hội tụ giữa biểu đồ giá và chỉ báo. Thực tế, nó như sau:

• Có một xu hướng giảm trên biểu đồ (downtrend)
• Giá liên tục tạo đáy mới
• Trong cửa sổ chỉ báo, đáy thứ hai lại cao hơn đáy thứ nhất

Tương tự như phân kỳ, hội tụ cũng được xác định dễ dàng bằng các bộ dao động:

• MACD
• RSI
• Stochastic

Để tìm hội tụ, cũng không phức tạp hơn phân kỳ: trên biểu đồ giá có một xu hướng giảm với các đáy liên tục cập nhật, nhưng trong chỉ báo, mỗi đáy mới lại cao hơn đáy cũ – đó chính là hội tụ.

Ví dụ về hội tụ khi dùng MACD:

Chỉ báo RSI cũng có thể xác định hội tụ của tài sản:

Và, tất nhiên, bạn có thể xác định hội tụ bằng Stochastic:

Hội tụ cho thấy khả năng đảo chiều xu hướng (từ giảm chuyển sang tăng), giá bật lại ngược xu hướng hoặc chuyển sang đi ngang (tích lũy). Dù thế nào, ta vẫn kỳ vọng một chuyển động ngược xu hướng hiện tại. Trong hầu hết trường hợp, điều này xảy ra.

Hội tụ cũng có thể được tận dụng để thu lợi giống như phân kỳ. Quy tắc cũng tương tự, chỉ khác là sau hội tụ, bạn sẽ vào lệnh mua.

Quy tắc giao dịch với hội tụ – tận dụng hội tụ để sinh lợi

Trước tiên, bạn cần đảm bảo rằng có hội tụ:

1. Hội tụ xuất hiện trong xu hướng giảm
2. Các đáy giá liên tục được cập nhật trên biểu đồ
3. Đáy đầu tiên không quá quan trọng nhưng phải trùng với đáy trong cửa sổ chỉ báo
4. Đáy thứ hai trên biểu đồ giá thấp hơn đáy thứ nhất, nhưng trong cửa sổ dao động, đáy thứ hai lại cao hơn đáy thứ nhất
5. Chờ đáy thứ hai hình thành trong cửa sổ chỉ báo
6. Khi đáy cục bộ đã hình thành và chỉ báo cho thấy sự tăng (histogram hoặc đường chỉ báo dịch chuyển lên), chờ thêm hai cây nến và mở lệnh mua ở cây nến thứ ba
7. Thời gian hết hạn lệnh là 3–5 nến

Hãy chuyển sang ví dụ giao dịch. Ở đây, chúng ta sử dụng MACD làm bộ dao động xác định hội tụ (vì tôi thích MACD và nó thực hiện rất tốt nhiệm vụ của mình):

Trong ví dụ này, bạn có thể thấy hai lần hội tụ liên tiếp. Bạn hoàn toàn có thể giao dịch mua ở cả hai tín hiệu, vì chúng ta đi từ trái sang phải và không thể dự đoán trước tương lai.

Để đa dạng hơn, hãy xem thêm ví dụ về hội tụ sử dụng RSI:

Tương tự, cách tiếp cận ở đây cũng rất đơn giản (thậm chí có thể còn dễ hơn MACD). Bạn chỉ việc xác định một đáy cục bộ trên RSI, sau đó chờ hai cây nến và vào lệnh mua ở cây nến thứ ba.

Dĩ nhiên, giao dịch với hội tụ và phân kỳ vẫn tiềm ẩn rủi ro:

• Phân kỳ và hội tụ không phải lúc nào cũng chính xác 100%
• Điều chỉnh sau phân kỳ hoặc hội tụ đôi khi chỉ kéo dài 1–2 cây nến
• Có trường hợp chỉ báo hình thành đỉnh hoặc đáy giả, sau 2–3 nến lại hình thành đỉnh hoặc đáy mới – tín hiệu trở nên sai lệch, vì chúng ta đã vào lệnh trước đó

Bù lại, phân kỳ và hội tụ xuất hiện ở mọi khung thời gian, và thời gian hết hạn được tính bằng số nến thay vì số phút hay giờ cụ thể.

Phân kỳ ẩn trong giao dịch – cách giao dịch phân kỳ ẩn

Phân kỳ ẩn là hiện tượng khá hiếm gặp, trong đó có sự mâu thuẫn giữa dữ liệu trên biểu đồ giá và dữ liệu trong cửa sổ chỉ báo, nhưng theo một cách khác với phân kỳ thông thường. Trong phân kỳ ẩn, nó vẫn xuất hiện ở xu hướng tăng, nhưng chúng ta sẽ quan sát đáy giá trên biểu đồ và đáy trên chỉ báo:

• Giá vẫn đang đi lên – các đỉnh và đáy tiếp theo cao hơn đỉnh và đáy trước
• Trong cửa sổ chỉ báo, đáy thứ hai lại thấp hơn đáy thứ nhất

Đây là phân kỳ ẩn – có sự mâu thuẫn, nhưng diễn ra khá “lạ”:

Khác với phân kỳ thông thường, phân kỳ ẩn cho thấy xu hướng tăng sẽ tiếp tục, chứ không phải đảo chiều hay điều chỉnh. Nói cách khác, phân kỳ ẩn giúp xác định thời điểm kết thúc nhịp điều chỉnh trong một xu hướng tăng.

Cách giao dịch với phân kỳ ẩn tương tự như phân kỳ thông thường:

1. Đáy đầu tiên của xu hướng tăng trùng với đáy trong cửa sổ chỉ báo
2. Đáy thứ hai trên biểu đồ giá cao hơn đáy thứ nhất, nhưng trong cửa sổ chỉ báo, đáy thứ hai lại thấp hơn đáy thứ nhất – phân kỳ ẩn đã xuất hiện
3. Chờ đáy thứ hai hình thành và khi chỉ báo bắt đầu đi lên (histogram hoặc đường chỉ báo hướng lên), đếm hai cây nến, đến cây thứ ba thì vào lệnh mua với thời hạn 3–5 nến

Đây là một “mẹo” thú vị giúp tìm được điểm vào lệnh đi theo xu hướng giá. Nhờ vậy, giao dịch theo xu hướng sẽ mang lại lợi nhuận tốt hơn. Tuy nhiên, phân kỳ ẩn khá hiếm gặp (so với phân kỳ thông thường).

Hội tụ ẩn – cách giao dịch hội tụ ẩn

Hội tụ ẩn cũng là hiện tượng ít gặp, báo hiệu xu hướng (giảm) sẽ tiếp tục. Nếu quan sát nguồn gốc hội tụ ẩn, chúng ta có:

• Thị trường đang trong xu hướng giảm
• Trên biểu đồ giá, các đỉnh và đáy tiếp theo thấp hơn các đỉnh và đáy trước
• Trong cửa sổ chỉ báo, các đỉnh mới (điểm chúng ta quan tâm ở hội tụ ẩn) lại cao hơn đỉnh trước

Vậy là xảy ra hội tụ ẩn. Cách giao dịch hội tụ ẩn cũng giống với phân kỳ ẩn, nhưng bạn cần chờ tín hiệu bán theo xu hướng giảm hiện tại:

1. Đỉnh đầu tiên trong xu hướng giảm trùng với đỉnh trong cửa sổ chỉ báo
2. Đỉnh thứ hai trên biểu đồ giá thấp hơn đỉnh thứ nhất
3. Trong cửa sổ chỉ báo, đỉnh thứ hai lại cao hơn đỉnh thứ nhất
4. Chờ đỉnh thứ hai hình thành, chú ý chỉ báo
5. Khi đỉnh đã hình thành và histogram hoặc đường chỉ báo đi xuống, chờ hai cây nến, và ở đầu cây thứ ba, vào lệnh bán để tiếp tục xu hướng giảm
6. Thời gian hết hạn lệnh – 3–5 nến

Như vậy, hội tụ và phân kỳ thông thường báo hiệu khả năng đảo chiều hoặc bắt đầu điều chỉnh, còn phân kỳ ẩn và hội tụ ẩn lại báo hiệu kết thúc điều chỉnh và sự tiếp tục của xu hướng.

Giao dịch phân kỳ và hội tụ kết hợp đường xu hướng

Ngoài phương pháp giao dịch phân kỳ và hội tụ bằng cách xác định các đỉnh và đáy, còn có một cách khác – giao dịch dựa vào đường xu hướng. Hãy xem chi tiết hơn.

Giả sử chúng ta xác định được hội tụ trên biểu đồ – nó hình thành trong một xu hướng giảm:

Bước tiếp theo là vẽ đường xu hướng trên biểu đồ giá. Vì chúng ta đang ở xu hướng giảm, tốt nhất nên vẽ đường kháng cự – đường nằm phía trên giá, được kẻ từ khi bắt đầu xu hướng qua các đỉnh:

Chúng ta biết hội tụ kết thúc khi đáy thứ hai trong cửa sổ chỉ báo đã hình thành và giá bắt đầu đi lên. Hãy chờ cho cây nến phá vỡ đường xu hướng và đóng cửa bên trên. Mở lệnh mua ở cây nến kế tiếp với thời hạn 3–5 nến:

Giao dịch hội tụ ẩn cũng tương tự:

• Xác định hội tụ ẩn trên chỉ báo
• Kẻ đường xu hướng – đường hỗ trợ
• Khi giá phá vỡ đường xu hướng, vào lệnh bán 3–5 nến

Nếu nói về phân kỳ, cách làm cũng giống hệt hội tụ:

• Xác định phân kỳ trên biểu đồ
• Kẻ đường xu hướng – đường hỗ trợ
• Khi đường xu hướng bị phá, vào lệnh bán 3–5 nến

Phân kỳ ẩn cũng được xử lý giống như phân kỳ thường:

• Xác định phân kỳ ẩn
• Kẻ đường xu hướng trên biểu đồ – đường kháng cự
• Khi giá phá vỡ đường kháng cự, vào lệnh mua với thời hạn 3–5 nến

Theo quan điểm cá nhân, giao dịch bằng đường xu hướng có một số nhược điểm đáng kể. Ví dụ, việc phá vỡ đường xu hướng có thể xảy ra khá muộn so với thời điểm “hai cây nến sau khi xuất hiện đỉnh (hoặc đáy) thứ hai”, dẫn đến khả năng cú hồi hoặc đảo chiều đã gần kết thúc khi chúng ta vào lệnh.

Nhược điểm lớn khác là yếu tố con người. Mỗi người vẽ đường xu hướng khác nhau (không có quy tắc chắc chắn 100%), dẫn đến sai lầm trong việc xác định, khiến chất lượng tín hiệu phụ thuộc nhiều vào cách vẽ. Cách giao dịch dựa trên việc hình thành đỉnh (hoặc đáy) thứ hai trong hội tụ hoặc phân kỳ ít bị ảnh hưởng hơn, hoặc ít nhất là đơn giản hơn.

9 quy tắc quan trọng về phân kỳ và hội tụ

Để tận dụng tối đa phân kỳ và hội tụ, bạn cần tuân thủ những quy tắc sau.

1. Phân kỳ và hội tụ hình thành trong xu hướng

Phân kỳ và hội tụ luôn hình thành trong các chuyển động có xu hướng. Trong giai đoạn đi ngang, không nên kỳ vọng chúng hình thành vì cú hồi mà chúng ta mong muốn kiếm lợi thường quá nhỏ – dễ dẫn đến tín hiệu sai.

2. Xác định xu hướng chính xác

Đôi khi quy tắc “giá di chuyển từ góc trái phía trên đến góc phải phía dưới là xu hướng giảm” không phải lúc nào cũng đúng. Bạn cần hiểu rõ tình hình thị trường! Đừng ngại đánh dấu các đỉnh và đáy.

Xin nhắc lại:

• Trong xu hướng tăng, các đỉnh và đáy mới đều cao hơn những đỉnh và đáy trước
• Trong xu hướng giảm, đỉnh và đáy mới đều thấp hơn đỉnh và đáy trước

3. Sau giai đoạn đi ngang (sideway) sẽ hình thành xu hướng

Thị trường không thể đi ngang mãi, vì thế sớm muộn gì nó cũng chuyển sang xu hướng. Sai lầm của nhiều nhà giao dịch mới là không xác định được thời điểm chuyển đổi đó. Nguyên tắc cũng giống như với xu hướng thường:

• Các đỉnh bắt đầu được nâng cao – xu hướng tăng
• Các đáy bắt đầu thấp hơn – xu hướng giảm

4. Quá mua và quá bán quan trọng hơn trong việc xác định phân kỳ và hội tụ

Để xác định phân kỳ và hội tụ, tốt nhất nên chú ý đến thời điểm chỉ báo nằm trong vùng quá mua hoặc quá bán:

5. Kết nối các đỉnh và đáy một cách chính xác

Đỉnh và đáy trên biểu đồ giá nằm cùng vị trí với đỉnh và đáy trên chỉ báo – hãy chú ý kết nối đúng để xác định phân kỳ và hội tụ:

6. Các đỉnh và đáy phải trùng khớp theo chiều dọc

Nếu bạn còn nghi ngờ liệu đã xác định phân kỳ hay hội tụ đúng hay chưa, hãy vẽ đường thẳng đứng từ đỉnh (hoặc đáy) trên biểu đồ xuống đỉnh (hoặc đáy) trong cửa sổ chỉ báo – nếu chúng thẳng hàng thì bạn đã xác định đúng:

7. Góc nghiêng đúng

Phân kỳ là sự “phân tán”, nghĩa là đường vẽ trên biểu đồ giá và đường vẽ trong cửa sổ chỉ báo sẽ dần tách xa nhau. Hội tụ là sự “gặp gỡ”, nghĩa là đường trên biểu đồ giá và đường trong cửa sổ chỉ báo tiến gần lại nhau. Nếu các đường bạn vẽ song song, có thể bạn đã xác định sai.

8. Phân kỳ và hội tụ có thể không kéo dài lâu

Bạn nên giao dịch ngay sau khi có xác nhận (sự hình thành đỉnh hoặc đáy thứ hai, hoặc sau khi đường xu hướng bị phá vỡ). Nếu bạn vào lệnh quá muộn, rất có thể giá đã đi hết đoạn điều chỉnh, dẫn đến thua lỗ.

9. Tín hiệu tốt nhất nằm ở khung thời gian cao

Mặc dù bạn có thể tìm thấy và giao dịch phân kỳ hay hội tụ ở bất kỳ khung thời gian nào, quy luật “khung thời gian cao” vẫn đúng – khung thời gian càng lớn, tín hiệu càng chính xác. Tuy nhiên, điều này đồng nghĩa với việc phải chờ đợi lâu hơn, nên hãy tự cân nhắc: bạn muốn tín hiệu chính xác với thời gian chờ dài hay nhiều tín hiệu hơn nhưng hiệu quả thấp hơn.

Phân tích hội tụ và phân kỳ – tổng kết

Bài học lần này khá dài, chúng ta hãy cùng tóm lược lại – điểm qua nhanh những nội dung đã nói.

Phân kỳ

• Biểu đồ giá tạo đỉnh mới cao hơn
• Trong cửa sổ chỉ báo, đỉnh bên phải thấp hơn đỉnh bên trái
• Hình thành trong xu hướng tăng, báo hiệu khả năng đảo chiều, điều chỉnh hoặc đi ngang
• Vào lệnh ngược với xu hướng hiện tại

Hội tụ

• Biểu đồ giá tạo đáy mới thấp hơn
• Trong cửa sổ chỉ báo, đáy bên phải cao hơn đáy bên trái
• Hình thành trong xu hướng giảm, báo hiệu khả năng đảo chiều, điều chỉnh hoặc đi ngang
• Vào lệnh ngược với xu hướng hiện tại

Phân kỳ ẩn

• Giá trên biểu đồ tạo đáy mới trong xu hướng tăng
• Trong cửa sổ chỉ báo, đáy bên phải thấp hơn đáy bên trái
• Hình thành trong xu hướng tăng và cho thấy xu hướng sẽ tiếp tục
• Vào lệnh theo hướng của xu hướng hiện tại

Hội tụ ẩn

• Giá trên biểu đồ tạo đỉnh mới trong xu hướng giảm
• Trong cửa sổ chỉ báo, đỉnh bên phải cao hơn đỉnh bên trái
• Hình thành trong xu hướng giảm và cho thấy xu hướng sẽ tiếp tục
• Vào lệnh theo hướng của xu hướng hiện tại

Phân kỳ và hội tụ như một nguồn lợi nhuận

Phân kỳ và hội tụ, cũng như các “phiên bản ẩn” của chúng, đều là những nguồn tín hiệu khá chính xác để mở giao dịch. Nhưng, giống như mọi chiến lược khác, nhà giao dịch vẫn cần kinh nghiệm và sự hiểu biết về bối cảnh thị trường.

Có một quy tắc đơn giản giúp tôi tránh được nhiều thua lỗ – “nếu tôi không thích điều gì đó hoặc chưa rõ, tôi sẽ không giao dịch!” Bạn cũng nên làm như vậy – nếu chưa thực sự hiểu, hãy tạm dừng. Phân kỳ và hội tụ với nhiều người có thể là công cụ phức tạp, và bạn không nên cố gắng sử dụng chỉ vì “nó được đề cập là sinh lợi”.

Nó chỉ sinh lợi đối với trader có kinh nghiệm, còn với người mới, có thể dẫn đến thua lỗ. Bạn có cần rủi ro đó không?! Tất nhiên, nếu không thử, bạn sẽ không bao giờ thành công. Nhưng nên tích lũy kinh nghiệm dần dần – đừng mạo hiểm tất cả chỉ với một phương pháp mà bạn chưa nắm chắc.

Giao dịch luôn là một “cuộc marathon” để trau dồi kiến thức, thời gian trong thị trường càng lâu, bạn càng hiểu rõ hơn. Đừng biến giao dịch thành “chạy nước rút,” với suy nghĩ “Tôi sẽ học hết trong một ngày!” Bạn sẽ không thể học hết! Nếu một chủ đề nào đó thú vị nhưng vẫn còn xa lạ, hãy quay lại khi bạn đã có nền tảng và kinh nghiệm, lúc đó mọi thứ sẽ dễ dàng hơn. Khi ấy, mọi công cụ, bao gồm cả hội tụ và phân kỳ, sẽ mang lại lợi nhuận cho bạn.